Kako zagađen vazduh utiče na respiratorni sistem?

Čestice PM2.5 i PM10 su među glavnim uzročnicima oštećenja disajnih puteva. One prodiru duboko u alveole pluća, uzrokujući zapaljenje i smanjenu funkciju pluća. Izlaganje ovim česticama povećava rizik od akutnih respiratornih infekcija, astme, bronhitisa i hronične opstruktivne bolesti pluća (HOBP). Takođe, ove čestice mogu ući u krvotok i izazvati kardiovaskularne probleme.

Najugroženije kategorije

Najviše su pogođeni:

• Deca – Njihov respiratorni sistem je još u razvoju, što ih čini osetljivijim na zagađenje. Studije pokazuju da deca koja odrastaju u zagađenim područjima imaju do 10% manji kapacitet pluća.
• Trudnice – Izloženost zagađenju može dovesti do prevremenih porođaja, niske porođajne težine i dugoročnih zdravstvenih problema kod novorođenčadi.
• Hronični bolesnici – Osobe sa astmom, HOBP-om ili srčanim bolestima doživljavaju pogoršanje simptoma usled udisanja zagađenog vazduha.

Stanje zagađenja vazduha u Srbiji i na Balkanu

Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije (SZO), Srbija ima jednu od najviših stopa mortaliteta uzrokovanih zagađenjem vazduha u Evropi. U gradovima poput Beograda, Užica i Valjeva, koncentracije PM2.5 i PM10 redovno premašuju preporučene nivoe. Tokom grejne sezone, sagorevanje uglja i biomase dodatno pogoršava kvalitet vazduha.

Simptomi i posledice izloženosti zagađenom vazduhu

Simptomi povezani sa udisanjem zagađenog vazduha uključuju:

• Kašalj i iritaciju grla
• Otežano disanje
• Glavobolju i umor
• Pogoršanje simptoma astme i bronhitisa

Dugoročne posledice mogu obuhvatati razvoj hroničnih bolesti pluća, karcinoma i kardiovaskularnih problema.

Preporuke za zaštitu od zagađenog vazduha

Da biste smanjili izloženost zagađenom vazduhu, preporučuje se:

1. Pratiti indekse kvaliteta vazduha putem aplikacija i prilagoditi aktivnosti prema nivou zagađenja.
2. Koristiti maske sa HEPA filterima tokom šetnje ili vožnje bicikla u zagađenim područjima.
3. Ugraditi prečišćivače vazduha sa odgovarajućim filterima u domove i radne prostore.
4. Izbegavati aktivnosti na otvorenom tokom perioda visokog zagađenja, posebno u jutarnjim i večernjim satima.
5. Podržavati inicijative za poboljšanje kvaliteta vazduha kroz smanjenje upotrebe fosilnih goriva.

Zagađen vazduh predstavlja značajnu pretnju zdravlju ljudi, ali preduzimanjem preventivnih mera moguće je smanjiti rizike. Edukacija, modernizacija sistema grejanja i korišćenje prečišćivača vazduha su ključni koraci ka zaštiti zdravlja, posebno najosetljivijih kategorija stanovništva.